بررسی اقتصادسنجی تاثیر عدم کارآیی بوروکراسی بر فرایند تنظیم بودجه در کشور ایران با استفاده از اطلاعات آماری

در ایران، عدم کارایی بوروکراسی دولت (مجموعه دستگاههای اجرایی دولت) چه قبل و چه بعد از انقلاب مسئله شناخته شده ای بوده است . با وجود این عارضه قدیمی در کشور هنوز اثرات آن برفرآیند تنظیم بودجه عمومی دولت بطور مشخص مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است . عدم انجام مطالعات نظری و آماری در این مورد باعث مبهم ماندن، نقاط ضعف اثرات این پدیده در ارتباط با عملکرد بودجه عمومی دولت شده است . یکی از اثرات این پدیده اتلاف منابع یعنی درآمدهای بودجه ازیک سووافزایش هزینه هاازسوی دیگر است که این امربنوبه خود عامل مهمی در تضعیف نقش بودجه بعنوان یک ابزار سیاستگذاری بوده است . بدین ترتیب دراین فرایند بودجه عمومی دولت بجای ابزار سیاستگذاری اقتصاد کشور، به صورت مکانیسم تامین اعتبار نگهداری و حفظ بوروکراسی ظهور کرده است : دراین پایان نامه،ابتدا مدل نظری رفتار بوروکراتیک مطرح می شود مبنی براینکه بوروکراتها در دستگاههای دولتی بدنبال حداکثر کردن تابع مطلوبیت خویش هستند، مشروط به محدودیت هایی که با آن مواجه می باشند . وچون این امربوسیله منابعی که دراختیار دارند، صورت میگیرد، ازاینروبدنبال حداکثر کردن بودجه دستگاه خویش هستند. علیرغم اینکه این کارآنها موجب اتلاف منابع و بروز عدم کارایی می گردد. به این جهت در فرایند تصمیم گیری بودجه در مقابل سیاستمداران مسئول تخصیص بودجه به چانه زنی برمی خیزند. آنگاه بااستفاده از الگوی تصمیم گیری بودجه ای " وایلداوسکی" که یک الگوی اقتصادسنجی است الگوی رفتاری فرایند تخصیص بودجه (که شامل اعلام نیاز از سوی دستگاه و تعدیل و تصویب آن توسط سیاستمدار است) در بودجه عمومی دولت ایران (و برای امور پنجگانه : امور عمومی، دفاعی، اجتماعی، اقتصادی وسایر امور) برای سالهای 1355-1368 برآورد می گردد. نتایج تخمین حاضر نشان می دهد که روش بودجه ریزی درایران عملا روش بودجه ریزی افزایشی یا به عبارت دیگر، الگوی بودجه ریزی، یک الگوی خودبرگشتی درجه یک است . برخلاف نتایج بعضی تحقیقات درسایرکشورها، درکشورما، بعضابودجه پیشنهادی بوروکراسی در جهت کاهش هزینه هاست در حالی که بودجه تصویب شده توسط مجلس در جهت افزایش می باشد.